İçeriğe atla

Vesna Vulović

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Vesna Vulović
Doğum3 Ocak 1950(1950-01-03)
Belgrad, Sırbistan, Yugoslavya
Ölüm23 Aralık 2016 (66 yaşında)
Belgrad, Sırbistan
Defin yeriBelgrad Yeni Mezarlığı, Belgrad
MeslekUçuş görevlisi
Tanınma nedeniHayatta Kalma JAT Uçuş 367
Evlilik
Nikola Breka
(e. 1977, boşanma)

Vesna Vulović (3 Ocak 1950  – 23 Aralık 2016) 10,16 kilometre (6,31 mil) yükseklikten paraşütsüz düşerek sağ kurtulan Sırp bir uçuş görevlisiydi. 26 Ocak 1972'de JAT Flight 367'nin bagaj bölmesini parçalayan ve Çekoslovakya'nın (şu anda Çek Cumhuriyeti'nin bir parçası) Srbská Kamenice yakınlarında düşmesine neden olan bir patlamadan sonra hayatta kalan tek kişi oydu. Hava güvenliği müfettişleri patlamayı evrak çantasındaki bombaya bağladı. Yugoslav yetkililer suçlunun göçmen Hırvat milliyetçileri olduğundan şüpheleniyordu, ancak hiç kimse tutuklanmadı.

Bombalamanın ardından Vulović günlerce komada kaldı ve birkaç ay hastaneye yattı Kafatası kırıldı, üç omur kırıldı, bacakları, kaburgaları ve leğen kemiği kırıldı. Bu yaralanmalar onun belden aşağısının geçici olarak felç olmasına neden oldu. Vulović neredeyse tamamen iyileşti ancak topallayarak yürümeye devam etti. Olayla ilgili hatırlayabildiği hiçbir şey yoktu ve kazanın ardından uçma konusunda hiçbir çekincesi yoktu. Uçuş görevlisi olarak çalışmaya devam etme isteğine rağmen, Jat Airways (JAT), uçuşlarda bulunmasının çok fazla tanıtım çekeceğini düşünerek ona navlun sözleşmeleri müzakeresi için masa başı işi verdi Vulović Yugoslavya'da ünlü oldu ve ulusal bir kahraman olarak kabul edildi.

Vulović , Yugoslavya'nın dağılması sırasında hükûmet karşıtı protestolara katıldıktan sonra 1990'ların başında JAT'tan kovuldu, ancak hükûmet onun hapsedilmesinin getireceği olumsuz tanıtımdan endişe duyduğu için tutuklanmaktan kaçındı. Ekim 2000'deki Buldozer Devrimi sırasında Sırbistan Sosyalist Partisi iktidardan uzaklaştırılıncaya kadar demokrasi yanlısı bir aktivist olarak çalışmalarına devam etti. Vulović daha sonra Demokrat Parti adına kampanya yürüterek Sırbistan'ın Avrupa Birliği'ne girişini savundu Son yıllarını inzivaya çekilerek geçirdi ve hayatta kalanların suçluluğuyla mücadele etti. Boşandıktan sonra Vulović, 2016'daki ölümüne kadar Belgrad'daki dairesinde küçük bir emekli maaşıyla yalnız yaşadı.

Erken dönemi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Vesna Vulović 3 Ocak 1950'de Belgrad'da doğdu.[1][2] Babası bir iş adamıydı ve annesi bir fitness eğitmeniydi.[2] Beatles'a olan sevgisinden etkilenen Vulović, üniversitedeki ilk yılını tamamladıktan sonra İngilizce becerilerini geliştirmeyi umarak Birleşik Krallık'a gitti "Başlangıçta ailemin Newbury'deki arkadaşlarının yanında kaldım" diye hatırladı, "ama Londra'ya taşınmak istedim. Stockholm'e gitmemizi öneren bir arkadaşımla orada buluştum Annemle babama İsveç'in başkentinde yaşadığımı söylediğimde, akıllarına uyuşturucu ve seks geldi ve hemen eve dönmemi söylediler." Belgrad'a döndükten sonra, arkadaşlarından birini uçuş görevlisi üniforması içinde gördükten sonra uçuş görevlisi olmaya karar verdi Vulović, "Çok hoş görünüyordu ve o gün Londra'daydı" diye hatırladı. "'Neden hostes olmayayım ki' diye düşündüm Ayda bir kez Londra'ya gidebilirim'." [3] Yugoslavya'nın ulusal bayrak taşıyıcısı ve baskın havayolu JAT'a katıldı.

JAT Uçuş 367

[değiştir | kaynağı değiştir]
Bombalamada yok edilenin aynısı bir JAT Airways McDonnell Douglas DC-9

Kopenhag ve Zagreb'de mola vererek Stockholm'den Belgrad'a uçan JAT Uçuş 367'nin ikincil mürettebatı, 25 Ocak 1972 sabahı Danimarka'ya ulaştı.[3] Vulović'e göre, 367 sefer sayılı uçuşta olması planlanmamıştı ve JAT, onu yine Vesna adlı başka bir uçuş görevlisiyle karıştırmıştı.[3][4] Yine de, ülkeyi ilk kez ziyaret etmesi nedeniyle Danimarka'ya seyahat etmekten heyecan duyduğunu söyledi. Mürettebat tüm öğleden sonrayı ve ertesi sabahı kendilerine ayırdı Vulović gezmeye gitmek istiyordu ancak meslektaşları alışverişe gitmeleri konusunda ısrar etti. "Herkes ailesi için bir şeyler satın almak istiyordu" diye hatırladı "Bu yüzden onlarla alışverişe gitmek zorunda kaldım Öleceklerini biliyor gibiydiler. Bu konuda konuşmadılar ama gördüm . . . Onlar için hissettim Ve kaptan 24 saat boyunca odasında kilitli kaldı. Dışarıya hiç çıkmak istemiyordu. Sabah kahvaltıda yardımcı pilot sanki başka kimsenin oğlu veya kızı yokmuş gibi oğlu ve kızından bahsediyordu."[3]

Uçuş 367, Stockholm Arlanda Havaalanından 26 Ocak öğleden sonra, 1:30'da kalktı McDonnell Douglas DC-9 tipi uçak saat 02.30'da Kopenhag Havalimanı'na indi. Bunun üzerine Vulović ve meslektaşları uçağa bindiler.[5] Vulović, "Geç olduğu için terminaldeydik ve park edildiğini gördük" dedi. "Tüm yolcuların ve mürettebatın uçaktan indiğini gördüm. Bir adam çok sinirlenmiş görünüyordu. Onu fark eden sadece ben değildim. Diğer mürettebat üyeleri ve Kopenhag'daki istasyon müdürü onu gördü. Bombayı bagaja koyanın o olduğunu düşünüyorum. Sanırım Stockholm'de bir çanta teslim etmiş, Kopenhag'da inmiş ve bir daha uçağa binmemiştir."[3]

367 sefer sayılı uçuş Kopenhag Havalimanı'ndan 03:15'te kalktı  4:01'de Öğleden sonra, DC-9'un bagaj bölmesini parçalayan bir patlama oldu.[5] Patlama, uçağın o zamanki Çekoslovak köyü Srbská Kamenice üzerinde parçalanmasına neden oldu.[4] Vulović, 28 yolcu ve mürettebattan hayatta kalan tek kişiydi.[1][2] Enkazın ortasında çığlık attığını duyan köylü Bruno Honke tarafından bulundu. Turkuaz üniforması kanla kaplıydı ve çarpmanın şiddetiyle ince topuklu ayakkabıları yırtılmıştı.[4] Honke, İkinci Dünya Savaşı sırasında doktordu ve kurtarıcılar gelene kadar Vulović'i hayatta tutmayı başardı[3][6]

Hava güvenliği müfettişleri, Vulović'in hayatta kalmasını, DC-9'un gövdesinde uçağın geri kalanından kopup yere düşerken bir yemek arabası tarafından sıkışıp kalmasına bağladı. Kabindeki basınç kaybolunca, yolcular ve diğer uçuş mürettebatı uçaktan dışarı fırladı ve düşerek öldüle.r Müfettişler, Vulović'in içine sabitlendiği gövdenin, darbeyi hafifleten, yoğun ormanlık ve karla kaplı bir dağ yamacına açılı bir şekilde indiğine inanıyorlardı.[1][a] Vulović'in doktorları, düşük tansiyon geçmişinin, kabin basıncının düşmesinden sonra hızla bayılmasına neden olduğu ve darbe anında kalbinin patlamasını engellediği sonucuna vardı.[7] Vulović, uçuş görevlisi olmak için başvurmadan önce düşük tansiyonunun farkında olduğunu ve bunun sağlık muayenesinde başarısız olmasına neden olacağını bildiğini ancak öncesinde aşırı miktarda kahve içtiğini ve havayollarına kabul edildiğini söyledi.[3]

1962 ile 1982 yılları arasında göçmen Hırvat milliyetçileri Yugoslav sivil ve askeri hedeflerine karşı 128 terör saldırısı düzenledi.[8] Yugoslav yetkililer, 367 sefer sayılı uçağın düşürülmesinden kendilerinin sorumlu olduğundan şüpheleniyordu. Kaza günü, Viyana'dan Zagreb'e giden bir trende patlayan bomba altı kişinin yaralanmasına yol açmıştı[9] Kendini Hırvat milliyetçisi olarak tanımlayan bir adam, ertesi gün İsveç gazetesi Kvällsposten'i arayarak 367 sefer sayılı uçağın bombalanmasının sorumluluğunu üstlendi.[10] Hiçbir tutuklama yapılmadı.[11] Çekoslovak Sivil Havacılık Otoritesi daha sonra patlamayı evrak çantasındaki bombaya bağladı.[12]

Felç ve iyileşme

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kazanın ardından Vulović günlerce komada kaldı, kafatası kırıldı ve beyin kanaması geçirdi.[b] Ayrıca iki bacağı kırıldı ve üç omuru kırıldı, bunlardan biri tamamen ezildi[3] Pelvisi kırıldı ve birkaç kaburgası da kırıktı.[11] Yaralanmaları onun belden aşağısının geçici olarak felç olmasına neden oldu. Düşmeden önceki saatten bir ay sonrasına kadar tamamen hafıza kaybı yaşadı. Vulović'in ebeveynleri kazanın meydana geldikten yaklaşık iki hafta sonra başına ɡelenleri öğrendiğini söyledi. Doktorunun kendisine bir gazete manşeti göstermesi üzerine bayıldı ve sakinleştirilmesi gerekti.[3] Vulović'in kazadan önce hatırlayabildiği son şey, yolcuları uçağa binerken selamlamaktı.[4] Bir sonraki hatırladığı şey, yaklaşık bir ay sonra anne ve babasını hastane odasında gördüğüydü.[3]

Vulović, 12 Mart 1972'ye kadar Prag'daki bir hastanede tedavi gördü ve ardından Belgrad'a uçtu. Yugoslavya'ya dönüş uçuşu sırasında uyumasına yardımcı olması için kendisine hipnotik bir enjeksiyon teklif edildi, ancak kazayı hatırlamadığı için uçmaktan korkmadığını açıklayarak reddetti. Belgrad'da Vulović'in hastane odası 24 saat polis koruması altına alındı çünkü yetkililer bombalamanın faillerinin onu öldürmek isteyeceğinden korkuyordu Gardiyanlar her altı saatte bir vardiya değiştiriyordu ve ebeveynleri ve doktorlar dışında kimsenin onu görmesine izin verilmiyordu[3] Vulović'in hastanede kalışı Haziran 1972'ye kadar sürdü ve ardından iyileşmek için bir sahil beldesinde Karadağ'a gitti ve doktorları onu iki veya üç günde bir ziyaret etti.

Vulović hareket kabiliyetini yeniden sağlamak için birkaç ameliyat geçirdi. İlk başta sadece sol bacağını hareket ettirebiliyordu ve bir ay sonra sağ bacağını hareket ettirebildi.[3] Vulović'in ebeveynleri, onun tedavisinin masraflarını karşılamak için her iki arabasını da satmak zorunda kaldı.[15] Vulović, düşüşünden sonraki on ay içinde yürüme yeteneğini yeniden kazandı, ancak hayatının geri kalanında topalladı ve omurgası kalıcı olarak büküldü.[4] Toplamda on altı ayını iyileşmek için harcadı. 2008'de "Kimse benim bu kadar uzun yaşayacağımı beklemiyordu".[4] şeklinde anlattı Vulović iyileşmesini "Sırp inatçılığına" ve "çikolata, ıspanak ve balık yağını içeren çocukluk diyetine" bağladı.[4][16]

Şöhret

[değiştir | kaynağı değiştir]
Srbská Kamenice'de kaza anısına dikilen anıt

Vulović, Eylül 1972'de, uçuş görevlisi olarak çalışmaya devam etme isteğini dile getirdi.[3] JAT, uçuşlardaki varlığının çok fazla tanıtım çekeceğini hissetti ve bunun yerine ona masa başı bir iş verdi. Yugoslavya'da ulusal bir kahraman olarak karşılandı.[1] Bir " Soğuk Savaş kahramanı" olarak ünü, Sovyetler Birliği ve diğer Varşova Paktı ülkelerine de yayıldı.[17] Kazanın ardından, Yugoslav Devlet Başkanı Josip Broz Tito tarafından onurlandırıldı ve Sırp halk şarkıcısı Miroslav Ilić, "Vesna stjuardesa" ("Kosiste Vesna") adlı bir şarkı kaydetti.[1] Kısa süre sonra Srbská Kamenice'nin fahri vatandaşı oldu Kazadan sonra Vulović'i canlı bulan Honke'nin, düşüşünden altı hafta sonra bir torunu dünyaya geldi; Vulović'in onuruna Vesna adı verildi[18] Düzenli olarak uçmaya devam eden Vulović, diğer yolcuların kendisini uçuşlarda görünce şaşırdıklarını ve yanına oturmak istediklerini belirtti.[4]

Vulović'in ebeveynlerinin ikisi de kazadan sonraki birkaç yıl içinde öldü.[19] Bir yıllık flörtün ardından 1977'de[c] makine mühendisi Nikola Breka ile evlendi[18] Doktorlar tarafından kendisine yaralanmaların üreme fonksiyonu üzerinde olumsuz bir etki yaratmayacağı söylenmesine rağmen Vulović, neredeyse ölümcül olduğu ortaya çıkan ve hiçbir zaman çocuk sahibi olamayan bir ektopik hamilelik yaşadı.[3] 1985 yılında Guinness Dünya Rekorları Kitabı, Vulović'i paraşütsüz en yüksek düşüşten sağ çıkma rekorunun sahibi olarak tanıdı: (10.160 metre (33.330 ft; 6,31 mi) Böylelikle Alan Magee, Juliane Koepcke, Nicholas Alkemade ve Ivan Chisov gibi düşmeden sağ kurtulan diğer kişilerin rekorlarını aştığı resmen kabul edildi.[6] Takdirini Londra'daki bir galada müzisyen Paul McCartney'den aldı[20]

1990'ların başında Vulović ve kocası boşandı.[3][d] Boşanmasını, kocasının ardı ardına sigara içmesine bağladı[19] Aynı sıralarda,[e] Vulović, Sırp devlet adamı Slobodan Milošević aleyhinde konuştuğu ve hükûmet karşıtı protestolara katıldığı için JAT'tan kovuldu. Tutuklanmaktan kaçındı çünkü hükûmet, hapis cezasının getireceği olumsuz tanıtımdan endişe ediyordu.[4][20] Aktivizmine yanıt olarak Milošević yanlısı magazin dergileri, 367 sefer sayılı uçağın Çekoslovak karadan havaya füzesi tarafından vurulduğunu ve önceden inanıldığından daha düşük bir yükseklikten düştüğünü iddia ederek ona karşı bir karalama kampanyası başlattı.[19] Vulović 1990'lar boyunca hükûmet karşıtı gösterilere katılmaya devam etti. Milošević ve Sırbistan Sosyalist Partisi, Ekim 2000'deki Buldozer Devrimi'nde devrildiğinde, Vulović, zafer konuşması yapmak için Belgrad belediye binasının balkonuna çıkan birçok ünlü arasındaydı.[3] Daha sonra Demokrat Parti adına kampanya yürüttü ve ekonomik refah getireceğine inandığı Sırbistan'ın Avrupa Birliği'ne girmesini savundu.[4]

Daha sonraki yaşamı ve ölümü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Vulović gazetecilere, düşüşünü her gün düşünmediğini ancak hayatta kalanların suçluluğuyla mücadele ettiğini itiraf ettiğini söyledi.[4] "Ne zaman kazayı düşünsem, hayatta kaldığım için ağır bir suçluluk duygusuna kapılıyorum ve ağlıyorum . . . O zaman belki de hiç hayatta kalmamam gerektiğini düşünüyorum."[21] Vulović, deneyimleriyle başa çıkmak için terapiyi reddetti ve bunun yerine dine dönerek dindar bir Ortodoks Hıristiyan oldu. Yaşadığı çilenin onu bir iyimsere dönüştürdüğünü belirtti. "Eğer benim hayatta kaldığım şeyden kurtulabilirsen," dedi, "her şeyden kurtulabilirsin."[4][16]

2009 yılında, Prag merkezli iki gazeteci Peter Hornung-Andersen ve Pavel Theiner, 367 sefer sayılı uçağın bir düşman uçağıyla karıştırıldığını ve Çekoslovak Hava Kuvvetleri tarafından 800 metre (2.600 ft) yükseklikte vurulduğunu iddia etti. 10,160 metre (33,33 ft) resmi yükseklikten çok daha düşüktür. İkili, Çekoslovak Devlet Güvenliğinin Vulović'in rekor düşüşünü örtbas etme kapsamında uydurduğunu iddia etti[20] Ayrıca, uçağın düşürülmesinin sorumluluğunu üstlenen Kvällsposten tarafından alınan çağrının bir aldatmaca olduğunu da varsaydılar.[10] Çek Sivil Havacılık Otoritesi gazetecilerin iddiasını komplo teorisi olarak nitelendirerek reddetti.[22] Hornung-Andersen ikilinin ifadelerinin sadece ikinci dereceden olduğunu kabul etti.[23] Vulović, gazetecilerin iddialarından haberdar olduğunu söyledi ancak olaya dair hafızası olmadığı için iddiaları doğrulayamayacağını veya reddedemeyeceğini belirtti.[21] Guinness Dünya Rekorları onu paraşütsüz en yüksek düşüşten sağ çıkma rekorunun sahibi olarak listelemeye devam ediyor.

Vulović, hayatının son yıllarında Belgrad'daki dairesinde ayda 300 € emekli maaşıyla yaşadı.[4] "İnsanlar şanslı olduğumu söylediğinde ne diyeceğimi bilmiyorum" dedi. "Bugün hayat çok zor."[21] Vulović, 367 sefer sayılı uçuşta olmasaydı annesi ve babasının erken ölmeyebileceğinden yakınarak, olayın sadece kendisinin değil ebeveynlerinin de hayatını mahvettiğini belirtti.[3][16] Yalnızca ara sıra röportajlar verdi ve özellikle Oprah Winfrey ve BBC'den gelen çok sayıda talebi reddetti,[24] düşüşünü tartışmaktan "yorgun" olduğunu söyledi[4] Altmışlı yaşlarına geldiğinde Vulović'in kötüleşen sağlığı, daha önce uzun yıllardır katıldığı Srbská Kamenice'deki yıllık anma törenlerine katılmasını engelledi.[25]

Aralık 2016'da, Vulović'in telefon çağrılarına cevap vermeyi aniden bırakmasının ardından arkadaşları onun sağlığından endişe etmeye başladı. 23 Aralık'ta çilingirler kapıyı zorla açtıktan sonra dairesinde cesedini buldu.[1] Vulović'in arkadaşları, ölümüne kadar geçen yıllarda kalp rahatsızlıklarıyla mücadele ettiğini söyledi[26] 27 Aralık'ta Belgrad'ın Yeni Mezarlığı'na defnedildi[27]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Not listesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ On the basis of her conversations with Honke, Vulović disputed the assertion that she was discovered in the rear section of the DC-9, as claimed in some reports. "The man who found me ... told me that I was in the middle part of the plane," she said. "I was found with my head down and my colleague on top of me. One part of my body with my leg was in the plane and my head was out of the plane. A catering trolley was pinned against my spine and kept me in the plane."[3]
  2. ^ The length of time that Vulović was comatose is the subject of considerable contradiction, with different sources indicating three days,[4] ten days,[11] and 27 days.[6][13] A report issued by the Yugoslav state-owned news agency Tanjug in early February 1972 states that "[Vulović has] emerged from her coma ... is able to speak and read and is chatting in English with her doctors."[14]
  3. ^ A 2005 newspaper article published by the Croatian daily Večernji list reports that Vulović married in 1975.[19] In an interview with Aviation Security Magazine, Vulović stated that she was married in 1977.[3]
  4. ^ According to Večernji list, the couple divorced in the mid-1980s.[19] In 2002, Vulović told Aviation Security Magazine that she and her husband divorced "ten years ago".[3]
  5. ^ Some sources suggest that Vulović's employment was terminated in 1990.[4][20] According to Večernji list, JAT terminated her employment in 1991.[19]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c d e f "Vesna Vulovic, Flight Attendant Who Survived Jetliner Blast, Dies at 66". The New York Times. 28 Aralık 2016. 10 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2017.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  2. ^ a b c "Vesna Vulovic, air stewardess who survived a plane crash – obituary". The Daily Telegraph. 3 Ocak 2017. 10 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2017. 
  3. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t "Vesna Vulovic: How to survive a bombing at 33,000 feet". Aviation Security Magazine. April 2002. 10 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2017. 
  4. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Serbia's Most Famous Survivor Fears That Recent History Will Repeat Itself". The New York Times. 26 Nisan 2008. 10 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2017.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  5. ^ a b "Souhrnná Zpráva" [Summary report] (PDF) (Çekçe). Zpráva vydaná komisí Federálního ministerstva dopravy ČSSR (Report issued by the commission of the Federal Ministry of Transport of the Czechoslovak Socialist Republic). 19 Haziran 1972. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2017. 
  6. ^ a b c White, Colin (2010). Projectile Dynamics in Sport: Principles and Applications. Londra: Routledge. s. 305. ISBN 978-1-13402-762-0. 
  7. ^ "Vesna Vulovic: Flight Attendant Who Survived Mid-Air Explosion and 33,000-foot Fall, Dies at 66". Inquisitr. 29 Aralık 2016. 10 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2017. 
  8. ^ Pluchinsky, Dennis (2010). "Ethnic Terrorism: Themes and Variations". Tan, Andrew T.H. (Ed.). Politics of Terrorism: A Survey. Londra: Routledge. s. 49. ISBN 978-1-13683-336-6. 
  9. ^ Rebić, Đuro (1987). Špijuni, diverzanti, teroristi: Ostaci kontrarevolucije u Jugoslaviji [Spies, saboteurs, terrorists: Remains of the counter-revolution in Yugoslavia] (Sırp-Hırvatça). Zagreb: Centar za informacije i publicitet (Center for Information and Publicity). s. 354. ISBN 978-8-67125-009-2. 
  10. ^ a b "Njemački mediji o slučaju JAT 1972: Napad hrvatske emigracije je plod mašte tajnih službi" [German media about the JAT 1972 case: The attack of Croatian emigration is the fruit of the imagination of the secret services]. Slobodna Dalmacija (Hırvatça). 9 Ocak 2009. 10 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2017. 
  11. ^ a b c "Vesna Vulovic, stewardess who survived 33,000ft fall, dies". BBC News. 24 Aralık 2016. 24 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2017. 
  12. ^ "Official Abstract of the Final Report (English)" (PDF). Czechoslovak Civil Aviation Authority. s. 6. 23 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2017. 
  13. ^ "Highest fall survived without parachute". Guinness World Records. 10 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2017. 
  14. ^ "Girl who fell 31,000 feet will survive". Irish Times. 2 Şubat 1972. 26 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2018. 
  15. ^ "Sreća pobedila nesreću" [Happiness defeated misfortune] (Sırp-Hırvatça). Radio Television of Serbia. April 1973. 25 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2018.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  16. ^ a b c "Bask in the Bracing Unsentimentality of Vesna Vulovic, the Only Person to Survive a 1972 Plane Crash". Slate. 29 Aralık 2016. 10 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2017.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  17. ^ "Fate or fluke? Air crash sole survivors". CNN. 13 Mayıs 2010. 23 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2018. 
  18. ^ a b "Kako je Vesna Vulović preživela avionsku nesreću nad Čehoslovačkom '72: Čudo nije bila prava reč" [How Vesna Vulović survived the plane crash over Czechoslovakia in '72: Miracle was not the right word] (Sırp-Hırvatça). Radio Television of Serbia. June 1979. 17 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2018.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  19. ^ a b c d e f "Optimizmu padobran ne treba" [Optimism does not need a parachute]. Večernji list (Hırvatça). 4 Haziran 2005. 2 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2018. 
  20. ^ a b c d "Woman Who Fell to Earth: Was Air Crash Survivor's Record Just Propaganda?". The Guardian. 13 Ocak 2009. 10 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2017.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  21. ^ a b c "Too good to be true? Miracle woman who survived '33,000ft fall'". The Independent. 26 Ocak 2012. 10 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2017.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  22. ^ "Sestřelení jugoslávského letadla Čechy by se neutajilo, míní pamětník od radaru" [The shooting down of the Yugoslav plane by the Czechs would not be kept secret, says the witness from the radar] (Çekçe). Zprávy iDNES. 15 Ocak 2009. 10 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2017. 
  23. ^ "Remembering Vesna Vulović, flight attendant who survived 10,000-metre fall from plane". CBC. 28 Aralık 2016. 4 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2017. 
  24. ^ Olsen, Camilla Westersø (23 Ocak 2012). "Stewardesse overlevede fald på 10.000 meter" [Stewardess survived fall of 10,000 metres] (Danca). DR Forsiden. 10 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2017. 
  25. ^ Homolová, Marie (29 Ocak 2007). "Letuška Vesna spadla z nebe u Děčína" [The flight attendant Vesna fell from the sky near Děčína] (Çekçe). OnaDnes.cz. 10 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2017. 
  26. ^ "Brat Vesne Vulović: Još sam u šoku" [Vesna Vulović's brother: I am still in shock]. Večernje novosti (Sırpça). 24 Aralık 2016. 21 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2017. 
  27. ^ "Sahranjena legendarna stjuardesa koja je preživela pad sa 10 hiljada metara" [Buried: The legendary stewardess who survived the fall from 10 thousand metres]. Večernje novosti (Sırpça). 27 Aralık 2016. 20 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2017. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Vesna_Vulović&oldid=33853792" sayfasından alınmıştır